Gần đây, tôi có cơ hội tham gia chương trình tư vấn tuyển sinh trên đài VTV2 với chủ đề “Tương lai không phụ thuộc vào điểm số”. Thông qua các câu hỏi được gửi đến từ các vị phụ huynh, học sinh, tôi càng thấy rõ tầm quan trọng của thông điệp này. Có lẽ không có giai đoạn nào trong cuộc đời mà điểm số lại được “thần thánh hóa” như thời điểm thi đại học. Những con số trên bảng điểm như thể quyết định toàn bộ tương lai, khiến không ít học sinh và phụ huynh rơi vào trạng thái căng thẳng, thậm chí tuyệt vọng khi kết quả không như mong đợi. Nhưng liệu một kỳ thi có thể phản ánh toàn diện năng lực và tiềm năng của mỗi cá nhân? Đó là điều chúng ta cần nhìn lại để thay đổi cách tiếp cận trong giáo dục và định hướng nghề nghiệp, nhất là trong bối cảnh thế giới đang chuyển mình mạnh mẽ.
Điểm số chỉ là một phần của hành trình.
Thực tế cho thấy, những con số trên bảng điểm chỉ là một lát cắt nhỏ phản ánh năng lực học sinh tại một thời điểm nhất định. Chúng ta thường kỳ vọng điểm số sẽ vẽ nên bức tranh toàn cảnh, nhưng chúng lại không thể đo lường được vô vàn phẩm chất quan trọng khác. Sự sáng tạo, khả năng thích nghi, tinh thần làm việc nhóm, kỹ năng lãnh đạo hay thậm chí là sự kiên trì và nghị lực vượt khó khăn – tất cả những yếu tố thiết yếu này thường bị bỏ qua bởi những con số khô khan.
Tôi đã chứng kiến không ít trường hợp học sinh có điểm số không quá nổi bật, nhưng lại sở hữu những phẩm chất quý giá vượt xa mong đợi. Có em biết cách tư duy đột phá, mang đến những ý tưởng mới mẻ; có em lại sở hữu khả năng giao tiếp tuyệt vời, dễ dàng kết nối mọi người; hay có em lại cho thấy sự chín chắn và tinh thần trách nhiệm đáng kinh ngạc, vượt xa lứa tuổi. Những phẩm chất này, dù không thể hiện qua điểm số, lại chính là nền tảng vững chắc và yếu tố then chốt dẫn đến thành công bền vững trong tương lai. Chúng định hình con người, khả năng thích ứng và phát triển trong một thế giới không ngừng thay đổi.
Thành công có nhiều định nghĩa.
Trong xã hội hiện đại, quan niệm về thành công đã vượt xa những thước đo truyền thống. Nền kinh tế số đang mở ra vô vàn cơ hội mới, nơi mà kỹ năng chuyên môn, niềm đam mê và tinh thần kiên trì có thể trở nên quan trọng hơn cả bằng cấp. Chúng ta có thể thấy một người thợ làm bánh đầy nhiệt huyết gặt hái thành công không kém cạnh một kỹ sư, hay một nhà sáng tạo nội dung (content creator) tài năng có thể tạo ra giá trị xã hội khổng lồ.
Thời đại này đang chứng kiến sự bùng nổ mạnh mẽ của các ngành nghề mới, đòi hỏi những năng lực đa dạng và linh hoạt. Từ digital marketing, thiết kế UX/UI, phân tích dữ liệu cho đến cả những lĩnh vực truyền thống được đổi mới như nông nghiệp công nghệ cao, tất cả đều yêu cầu những bộ kỹ năng và tư duy sắc bén. Điều đáng nói là những năng lực này không nhất thiết phải được thể hiện qua những con số trên bảng điểm, mà chúng được tôi luyện và phát triển qua quá trình học hỏi, trải nghiệm không ngừng.
Học tập là hành trình suốt đời.
Hành trình học tập không bao giờ kết thúc khi chúng ta rời ghế nhà trường. Trong một thế giới đang biến đổi chóng mặt như hiện nay, khả năng học hỏi và thích nghi liên tục mới chính là chìa khóa then chốt dẫn đến thành công bền vững. Một cá nhân dù có thể không sở hữu bảng điểm nổi bật trong quá khứ, nhưng nếu họ không ngừng trau dồi kiến thức, nâng cao kỹ năng, họ hoàn toàn có thể vượt xa những người từng đạt thành tích học tập cao hơn.
Thực tế đã chứng minh điều này qua rất nhiều tấm gương điển hình. Từ các doanh nhân thành đạt, những nhà sáng tạo nổi tiếng cho đến các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực của mình, họ đều có một điểm chung: tinh thần không ngừng học hỏi và phát triển bản thân, bất kể điểm số thời học sinh của họ từng ra sao. Chính sự chủ động và đam mê học hỏi suốt đời đã đưa họ đến đỉnh cao.
Tìm kiếm con đường phù hợp.
Thay vì bị ám ảnh bởi những con số trên bảng điểm, điều quan trọng hơn là chúng ta cần tập trung khám phá và theo đuổi con đường phù hợp nhất với năng lực và sở thích cá nhân. Có vô vàn lối đi để dẫn đến thành công, mỗi con đường đều mang đến những cơ hội và thách thức riêng:
- Giáo dục đại học truyền thống: Đây vẫn là lựa chọn lý tưởng cho những ai khao khát kiến thức chuyên sâu và mong muốn theo đuổi các ngành nghề đòi hỏi nền tảng học thuật vững chắc.
- Giáo dục nghề nghiệp: Lựa chọn này tập trung trang bị kỹ năng thực tế, giúp bạn nhanh chóng gia nhập thị trường lao động với thời gian học ngắn hơn, cơ hội việc làm rộng mở và thu nhập ổn định.
- Tự học và phát triển kỹ năng: Trong kỷ nguyên số, internet đã mở ra một kho tàng tri thức khổng lồ. Việc tự học và liên tục nâng cao kỹ năng chưa bao giờ dễ dàng đến thế, cho phép bạn tự do định hình lộ trình phát triển của mình.
-
Khởi nghiệp: Dành cho những tâm hồn dám nghĩ dám làm, khát khao tạo ra giá trị mới và sẵn sàng đối mặt với thử thách để biến ý tưởng thành hiện thực.
Lời khuyên cho học sinh và phụ huynh.
Đối với các em học sinh đang chuẩn bị thi hoặc vừa có kết quả không như mong đợi: hãy nhớ rằng một kỳ thi không thể định nghĩa toàn bộ tương lai của các em. Điều quan trọng là các em có dám tiếp tục ước mơ và nỗ lực không ngừng để hiện thực hóa những ước mơ đó.
Đối với các bậc phụ huynh: hãy đồng hành cùng con em thay vì gây áp lực. Hãy giúp các em tìm ra điểm mạnh, sở thích và hướng phát triển phù hợp, thay vì chỉ tập trung vào điểm số.
Kết luận.
Tương lai thực sự không phụ thuộc vào điểm số. Nó phụ thuộc vào sự kiên trì, đam mê, khả năng học hỏi và thích nghi của mỗi người. Điểm số chỉ là một tham số trong phương trình thành công, không phải là toàn bộ phương trình.
Hãy tin tưởng rằng với sự nỗ lực không ngừng và định hướng đúng đắn, mỗi người đều có thể tạo ra một tương lai tươi sáng cho riêng mình, bất kể điểm số hiện tại như thế nào. Vì cuối cùng, cuộc sống đo lường chúng ta bằng những đóng góp, những giá trị chúng ta tạo ra, chứ không phải bằng những con số trên bảng điểm.
